EDMOND FORTIER > Bibliografia Daomé
  • pt
  • fr
  • Bibliografia Daomé

    Fontes

    entrevistas

    Abadasi (Abomé, 28 jul. 1995)

    Bacharou Nondicharo, Dossouhouan, Abadasi e Daa Adomusi (Abomé, 11 nov. 2016, entrevista coletiva)

    Constant Legonou (e-mails, 29 e 30 set. 2016)

    Daa Daagbo Avimadjenon Ahouandjinou (Uidá, jul. 1995)

    Daagbo Hunon Houna II (e-mails, 26 e 28 abr. 2016)

    Olivier Semasusi (Abomé, jun. 1995)

    arquivos

    Archives Nationales du Benin, Porto-Novo

    1E 2, cx. 1, Affaires Politiques, Abomé, 1895

    1E 2, cx. 4, Affaires Politiques, Abomé, Relatório dos holis, 1905-10

    1E 2, cx. 3, Affaires Politiques, Abomé, 1908

    1E 2, cx. 4, Affaires Politiques, Abomé, 1909

    1E 16, cx. 12, Affaires Politiques, Porto-Novo, 1908

    Archives d’Outre-Mer, Aix-en-Provence

    Fonds Ministeriels, Depôt des Fortifications de Colonies, Col. XIII, Mémoires, ms 104, Anônimo, “Relation du Royaume de Judas en Guinée, de son gouvernement, des mouers de ses habitants, de leur religion et du negoce qui sy fait”, c. 1708-14

    Bibliothèque Nationale, Paris

    Des Marchais (Jean Pierre Thibault). “Journal du Voyage de Guinée et Cayenne par le Chevalier des Marchais”, 1727. Fonds Français, ms no 24223

    Musée de Borda, Dax

    Relation du voyage du ministre des Colonies en Afrique Occidentale. Transcrição datilografada

    Álbuns fotográficos de Milliès Lacroix

    sites

    The Trans-Atlantic Slave Trade Database, 2008. <www.slavevoyages.org>.

    Canadian Heritage Information Network, 1999. <www.virtualmuseum.ca/edu/ViewLoitLo.do?method=preview&lang=en&id=11990>.

    periódicos

    L’Univers Illustré,12 set. 1891.

    L’Illustration, 21 mar. 1908.

    La Dépêche Coloniale Illustrée, 15 mar. e 15 ago. 1908.

    Le Tour du Monde, jan. e jul. 1911.

    Notes Africaines. Bulletin d’Information et de Correspondance de l’Institut Français d’Afrique Noire, Ifan, nos 24-25, 1945.

    House of Commons Parliamentary Papers (HCPP),Slave Trade, 1850-1, Class A, incl. 2 in no 220, “Journal of F. E. Forbes”, entradas de 27 e 29 maio 1850.

    Referências Bibliográficas

    Adandé, Joseph. “Du Contact diplomatique au contact des formes entre royaumes Ashanti et du Dahomey. Exemples des trônes et des toiles apliquées”. In: Beaujean-Baltzer, Gaëlle (Org.). Artistes d’Abomey. Paris/ Cotonu: Musée du Quai Branly; Fondation Zinsou, 2009.

    Adoukonou, B. Jalons pour une théologie africaine: Essai d’une herméneutique chrétienne du Vodun dahoméen. 2 vols. Paris: Lethielleux, 1980.

    Akindele, A. e Aguessy, C. Contribution à l’étude de l’histoire de l’ancien royaume de Porto-Novo. Mémoire de l’Institut Français d’Afrique Noire, no 25. Dakar: Ifan, 1953.

    Araujo, Ana Lúcia. “Dahomey, Portugal and Bahia: King Adandozan and the Atlantic Slave Trade”, Slavery and Abolition, vol. 33, no1, pp. 1-19, 2012.

    Aublet, Édouard-Edmond. La Guerre au Dahomey, 1888-1893: D’après les Documents officiels. 2 vols. Paris: Berger-Levrault, 1894-1895.

    Asiwaju, A. I. “The Aja-Speaking Peoples of Nigeria: A Note on Their Origins, Settlement and Cultural Adaptation up to 1945”. Africa: Journal of the International African Institute, vol. 49, no 1, pp. 15-28, 1979.

    Beaujean-Baltzer, Gaëlle. “Du Trophée à l’œuvre: Parcours de Cinq Artefacts du royaume d’Abomey”. Gradhiva, no 6, pp. 70-85, 2007.

    Bergé, J. A. M. A. R. “Étude sur le Pays Mahi (1926–1928)”. Bulletin du Comité d’Études Historiques et Scientifiques de l’Afrique Occidentale Française, vol. 11, no 4, pp. 708-55, 1928.

    Biton, Marlène-Michèle. Arts, politiques et pouvoirs – Les productions artistiques du Dahomey: Fonctions et devenirs. Paris: L’Harmattan, 2010.

    Blier, Suzanne Preston. “The Path of the Leopard: Motherhood and Majesty in Early Danhomè”. Journal of African History, no 36, pp. 391-417, 1995.

    Bouche, Abbé Pierre Bertrand. Sept ans en Afrique occidentale: La Côte des Esclaves et Dahomey. Paris: Plon, Nourrit et Cie. Imprimeurs-Éditeurs, 1885.

    Bourgoignie, Georges E. Les Hommes de l’eau: Ethno-écologie du Dahomey lacustre. Paris: Éditions Universitaires, 1972.

    Bruno, Ernani Silva. Equipamentos, usos e costumes da casa brasileira: Equipamentos. vol. 4. São Paulo: Edusp; Museu da Casa Brasileira; Imprensa Oficial, 2001.

    Castillo, Lisa Louise Earl. Em busca dos agudás da Bahia: Trajetórias individuais e mudanças demográficas no século XIX”. Afro-Ásia, no 55, pp. 111-147, 2016.

    Charles-Roux, Jules. L’Organisation et le fonctionnement de l’exposition des colonies et pays de protectorat: Les Colonies françaises. Paris: Impr. Nationale, 1902.

    Codo, Bellarmin Coffi. “Les Afro-brésiliens et la politique française dans le royaume de Xogbonou (seconde moitié du XIXe siècle)”. In: Coquery-Vidrovitch, Catherine; Goerg, Odile; Tenoux, Hervé (Orgs.). Des Historiens africains en Afrique: Logiques du passé et dynamiques actuelles, Cahiers nos 17-18, L’Harmattan, 1998.

    Corneloup, Marie M. “Au Dahomey avec Francis Aupiais et Frédéric Gadmer”. In: Musée Albert-Kahn. Pour Une Reconnaissance africaine, Dahomey 1930. Département des Hauts-de-Seine: Musée Albert-Kahn, 1996.

    Cornevin, Robert. Histoire du Dahomey. Paris: Berger-Levrault, 1962.

    ______. “Auguste Le Herissé (1876-1953)”. In: Hommes et Destins (Dictionnaire biographique d’outre-Mer). vol. I. Paris: Académie des Sciences d’Outre-Mer, 1975.

    Costa e Silva, Alberto da. A enxada e a lança: A África antes dos portugueses. 2a ed. rev. e ampl. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 1996.

    ______. Francisco Félix de Souza, mercador de escravos. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 2004.

    Cunha, Manuela Carneiro da. Negros estrangeiros: Os escravos libertos e sua volta à África. São Paulo: Brasiliense, 1985.

    Curado, A. D. Cortez da Silva. Dahomé: Esbôço geographico, historico, ethnographico e politico. Lisboa: Typ. do Comercio de Portugal, 1888.

    D’Albèca, Alexandre L. “Au Dahomey”. Le Tour du Monde, nos 1753-4, pp. 65-128, ago. 1894. Publicado subsequentemente em forma de livro: D’Albèca, Alexandre L. La France au Dahomey. Paris: Hachette, 1895.

    Dareste, P.; appert, G. (Orgs.). Recueil de législation & jurisprudence coloniales. Paris: Marchal & Billard, 1903.

    Decker, Stephanie. “Return to Imperial Trade? John Holt & Co. (Liverpool) Ltd. as a Contemporary Free-Standing Company, 1945-2006”. In: Haggerty, Sheryllynne; Webster, Anthony; White, Nicholas J. (Orgs.). The Empire in One City? Liverpool’s Inconvenient Imperial Past. Manchester: Manchester University Press, 2008.

    Delafosse, Maurice. Haut-Sénégal-Niger. 3 vols. Paris: Émile Larose, 1912.

    D’Elbée, François. “Journal du voyage du Sieur Delbée” e “Suite du Journal du Sieur Delbée”. In: Clodoré, Jean de (Org.). Relation de ce qui s’est passé dans les Isles & Terre-Ferme de l’Amérique, pendant la dernière guerre avec l’Angleterre, & depuis en exécution du traitté de Bréda. 2 vols. Paris: Gervais Clouzier, 1671.

    Delpont, Hubert. Dax et les Milliès-Lacroix. Nérac: Éditions d’Albret, 2011.

    Dulucq, Sophie. Écrire l’histoire de l’Afrique à l’époque coloniale (XIXe-XXe siècles). Paris: Karthala, 2009.

    Duncan, John. Travels in Western Africa in 1845 and 1846 Comprising a Journey from Whydah, through the Kingdom of Dahomey, to Adofoodia, in the Interior. 2 vols. Londres: Frank Cass & Co., 1968 [1847].

    Edwards, Elizabeth (Org.). Anthropology and Photography 1860-1920. New Haven/ Londres: Yale University Press; The Royal Anthropological Institute, 1992.

    Exposition colonial de marseille. Les Colonies Françaises au début du XXe siècle, cinq ans de progrès (1900-1905). 2 vols. Marselha: Barlatier Imprimeur Éditeur, 1906.

    Falcon, R. P. Paul. “Religion du vodun”. Études Dahoméennes (nouvelle série), nos 18-9, pp. 1-211, 1970.

    Foa, Édouard. Le Dahomey: Histoire, géographie, mœurs… expéditions françaises 1891-1894. Paris: A. Hennuyer, 1895.

    Forbes, Frederick E. Dahomey and the Dahomans, Being the Journals of Two Missions to the King of Dahomey, and Residence at His Capital, in the Years 1849 and 1850. 2 vols. Londres: [s.n.], 1966 [1851].

    Gaillard, Raoul-Clair-Joseph. “Étude sur les Lacustres du Bas-Dahomey”. L’Anthropologie, vol. 18, pp. 99-125, 1907.

    Garcia Luc. Le Royaume du Dahomé face à la pénétration coloniale: Affrontements et incompréhension (1875-1894). Paris: Karthala, 1988.

    Gayibor, Nicoué Lodjou. Histoire des Togolais: Des Origines aux années 1960. 3 vols. Paris/ Lomé: Karthala; Presses de l’Université de Lomé, 2011.

    Ginzburg, Carlo. “Além do exotismo: Picasso et Warburg”. In: Relações de força: História, retórica, prova. São Paulo: Companhia das Letras, 2002.

    Glèlè-Ahanhanzo, Maurice. Le Daxome: Du Pouvoir Ajá à la nation Fon. Cotonu: Nubia, 1974.

    Gnacadja, Luc. “Le Bénin”. In: Soulillou, Jacques (Org.). Rives Coloniales: Architectures, de Saint-Louis à Douala. Marselha/ Paris: Parenthèses; Ed. de l’Orstom, 1993.

    Goerg, Odile. “Le Site du Palais du gouverneur à Conakry: Pouvoirs, symboles et mutations de sens”. In: Chrétien, Jean-Pierre; Triaud, Jean-Louis (Orgs.). Histoire d’Afrique: Les Enjeux de mémoire. Paris: Karthala, 1999.

    Gouvernement Général de l’Afrique Occidentale Française. Le Dahomey. Notices publiées à l’occasion de l’Exposition Coloniale de Marseille. Corbeil-Essonnes: Crété, 1906.

    _______. Les Chemins de fer en Afrique Occidentale. Paris: Émile Larose, 1906.

    Guran, Milton. Agudas. Os “brasileiros” do Benim. Rio de Janeiro: Nova Fronteira, 1999.

    Herskovits, Melville J. Dahomey, an Ancient West African kingdom. 2 vols. Nova York: J. J. Augustin Publisher, 1938.

    Houard, A. “Saignées d’Hevea Medeiros de la plantation de Sakété”. In: Bulletin du Comité d’Études Historiques et Scientifiques de l’Afrique Occidentale Française, Paris, Larose, pp. 513-4, 1921.

    Houseman M. et al. “Note sur la structure évolutive d’une ville historique”. Cahiers d’Études Africaines, vol. 104, no 26, pp. 527-46, 1986.

    Lamb, Bulfinch. “From the Great King Trudo Audati’s Palace of Abomey in the Kingdom of Dahomet”, 27 nov. 1724. In: Smith, William. A New Voyage to Guinea. Londres: [s.n.], 1744.

    Law, Robin. The Slave Coast of West Africa 1550-1750: The Impact of the Atlantic Slave Trade an an African Society. Oxford: Clarendon, 1991.

    ______. The Kingdom of Allada. Leiden: Research School CNWS; CNWS Publications, 1997.

    ______. Ouidah: The Social History of a West African Slaving Port, 1727-1892. Oxford: James Currey, 2004.

    ______. “Francisco Félix de Souza in West Africa, 1800-1849”. In: Curto, José C.; Lovejoy, Paul E. (Orgs.). Enslaving Connections: Western Africa and Brazil during the Era of Slavery.Amherst, NY: Humanity Books, 2004.

    Le Herissé, Auguste. L’Ancien Royaume du Dahomey: Mœurs, religion, histoire. Paris: Émile Larose, 1911.

    Le Herissé, René. Voyage au Dahomey et à la Côte d’Ivoire. Paris: Henri Charles-Lavauzelle, 1903.

    Lepaire, Hughes. “La Campagne du Dahomey – 1982. Notes de voyage”. La Revue Blanche, pp. 42-61, 1o sem. 1985.

    Lombard, Jacques. “Contribution à l’histoire d’une ancienne société politique du Dahomey: La Royauté d’Allada”. Bulletin de L’Ifan, série. B, vol. 29, nos 1-2, pp. 40-66, 1966.

    Maire, Victor-Louis. Dahomey. Abomey: la dynastie dahoméenne. Les palais: leurs bas-re-liefs. Besançon: Abel Cariage, 1905.

    Manning, Patrick. “Merchants, Porters, and Canoemen in the Bight of Benin: Links in the West African Trade Network”. In: Coquery-Vidrovitch, Catherine; Lovejoy, Paul E. (org.). The Workers of African Trade. Beverly Hills, Londres, Nova Déli: Sage Publications, 1985.

    Manning, Patrick. Slavery, Colonialism and Economic Growth in Dahomey, 1640-1960. Cambridge: Cambridge University Press, 2004 [1982]. (African Studies Series, 30.)

    Mercier, Paul; Lombard, Jacques. “Guide du musée d’Abomey”. Études Dahoméennes, Ifan, 1959.

    Monroe, J. Cameron. The Precolonial State in West Africa: Building Power in Dahomey. Nova York: Cambridge University Press, 2014.

    Moreau, Daniela. Edmond Fortier: Viagem a Timbuktu. São Paulo: Literart, 2015.

    Mudimbé, V. Y. A invenção de África. Lisboa/ Luanda: Pedago; Mulemba, 2013 [1988].

    Mulira, Jessie Gaston. A History of the Mahi Peoples from 1774-1920. Tese (Doutorado) — University of California, Los Angeles, 1984.

    Musée Albert-Kahn. Pour Une Reconnaissance africaine, Dahomey 1930: Des Images au service d’une idée: Albert Kahn, 1860-1940 [et] le père Aupiais, 1877-1945. Département des Hauts-de-Seine: Musée Albert-Kahn, 1996.

    Musée de Borda. Une Mémoire d’Afrique — 1908, Voyage de Raphaël Milliès-Lacroix en Afrique de l’Ouest: 100 Ans après sa collection sort de l’ombre. Folheto da exposição. Dax, Imp. Barrouillet, 2009.

    Olinto, Antônio. Brasileiros na África. Rio de Janeiro: Editora Grd, 1964.

    Parés, Luis Nicolau. A formação do Candomblé: História e ritual da nação jeje na Bahia. Campinas: Ed. Unicamp, 2007.

    ______. “Cartas do Daomé: Uma introdução”. Afro-Ásia, no 47, pp. 295-395, 2013.

    ______. O rei, o pai e a morte: A religião Vodum na antiga Costa dos Escravos na África Ocidental. São Paulo: Companhia das Letras, 2016.

    Person, Yves. “Chronologie du royaume gun de Hogbonu (Porto-Novo)”. Cahiers d’Études Africaines, vol. 15, no 58, pp. 217-238, 1975.

    Piqué, Francesca; Rainer, Leslie H. Les Bas-reliefs d’Abomey: L’Histoire racontée sur les murs. Bamako: Jamana, 1999.

    Pires, P. Vicente Ferreira. Viagem de África em o reino de Dahomé. São Paulo: Companhia Editora Nacional (introdução de Clado Ribeiro de Lessa), 1957 [1800].

    Reis, João José. Rebelião escrava no Brasil: A história do levante dos malês em 1835. Ed. rev. e ampl. São Paulo: Companhia das Letras, 2003.

    Santos, Flavio G. dos. Economia e cultura do candomblé na Bahia: O comércio dos objetos litúrgicos afro-brasileiros, 1850-1937. Ilhéus: Editora uesc, 2013.

    Savariau, Norbert. L’Agriculture au Dahomey. Paris: A. Challamel, 1906.

    Savary, Claude. La Pensée symbolique des fô du Dahomey: Tableau de la societé et étude de la litterature orale d’expression sacrée dans l’ancien royaume du Dahomey. Genebra: Éditions Médecine et Hygiène, 1976.

    ______. “Rôle du vêtement et de la parure dans les rites vodun chez les Fon (République Populaire du Bénin)”. In: Engelbrecht, Beate; Gardi, Bernhard (Orgs.). Man Does Not Go Naked. Basileia: Ethnologisches Seminar der Universität und Museum für Völkerkunde, 1989.

    Segurola, R. P. B.; Rassinoux, J. Dictionnaire Fon-Français. Cotonu: Societé des Missions Africaines, 2000 [1963].

    Simon, M. Souvenirs de brousse. Paris: Nouvelles Éditions Latines, 1965.

    Soares, Mariza de Carvalho.Trocando galanterias: A diplomacia do comércio de escravos, Brasil-Daomé, 1810-1812”. Afro-Ásia, no 49, pp. 229-71, 2014.

    Sonolet, L. L’Afrique Occidentale Française. Paris: Hachette et Cie., 1912.

    Souza, Mônica Lima e. Entre margens: O retorno à África de libertos no Brasil 1830-70. Tese (Doutorado) — Universidade Federal Fluminense, Rio de Janeiro, 2008.

    Soumonni, Elisée. “Lacustrine Villages in South Benin as Refuges from the Slave Trade”. In: Diouf, Sylviane Anna (Org.). Fighting the Slave Trade: West African Strategies. Athens: Ohio University Press, 2003.

    Sweet, James H. Domingos Alvares. African Healing, and the Intellectual History of the Atlantic World. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 2011.

    Thompson, Robert F. “The Sign of the Divine King: Yoruba Bead-Embroidered Crowns with Veil and Bird Decorations”. In: Fraser, Douglas; Cole, Herbert M. (Orgs.). African Art & Leadership. Madison: University of Wisconsin Press, 1972.

    ______. “Crown”. Nigeria Magazine, no 84, p. 22, 1965. In: Vogel, Susan Mullin (Org.). For Spirits and Kings: African Art from the Paul and Ruth Tishman Collection. Nova York: The Metropolitan Museum of Art, 1981.

    Turner, Lorenzo D. “Some Contacts of Brazilian Ex-Slaves with Nigeria, West Africa”. Journal of Negro History, vol.27, no 1, pp. 55-67, 1942.

    Turner, Jerry Michael. Les Brésiliens: The Impact of Former Brazilian Slaves upon Dahomey. Tese (Doutorado) — Boston University, Boston, 1975.

    Verger, Pierre. Notes sur le culte des orisa et vodun à Bahia, la baie de tous les Saints au Brésil et à l’ancienne Côte des esclaves en Afrique. Dakar: Ifan, 1957. (Mémoires de l’Institut Français d’Afrique Noire, no 51.)

    ______. Fluxo e Refluxo do tráfico de escravos entre o Golfo do Benim e a Bahia de Todos os Santos. São Paulo: Corrupio, 1987 [1960].

    ______. “Correspondência de Pierre Verger com Vivaldo da Costa Lima, 1961-1963”. Afro-Ásia, no 37, pp. 241-88, 2008.

    Videgla, D. K. M.; Iroko A. F. “Nouveau Regard sur la révolte de Sakété en 1905”. Cahiers d’Études Africaines, vol. 24, no 93, pp. 51-70, 1984.

    Vignola, Amedée. L’Humanité Féminine: Revue Hebdomadaire Universelle Illustrée, Paris, Libraririe Documentaire, nos 5, 12, 14, 21, 22 e 23, 1906-7.

    Waterlot, G. Les Bas Reliefs des bâtiments royaux d’Abomey (Dahomey). Paris: Institut d’Ethnologie, 1926.

    Glossário

    a

    abakué (àbăkwɛ́): bracelete de búzios. Elemento distintivo dos adeptos dos voduns Nesuhue.

    adănhŭn: ritmo de tambor e dança com conotação marcial, literalmente “ritmo da cólera”.

    adé: coroa iorubá que cobre o rosto do portador com uma cortina de fileiras de miçangas.

    aglèlé (var. gagamiglèlè): mascarados que andam sobre pernas de pau.

    ahosu (axɔ́): rei.

    ahovi: coletividades familiares ou linhagens dos príncipes, no reino do Daomé.

    akplo (var. akplă): lança.

    àkwɛ́ (var. kwɛ́): dinheiro ou búzios.

    aláàfin: termo para designar o rei no reino de Oyó.

    alinglé: campânula de ferro utilizada pelos voduns.

    anato: coletividades familiares ou linhagens plebeias, no reino do Daomé.

    asogüe (asɔgwe): chocalhos feitos com cabaças recobertas com uma malha de contas ou sementes.

    asi: esposa.

    atchiná (aciná): assento ou morada dos voduns, feito com um tronco de madeira enfeitado com penas e tiras de pano colorido, carregado sobre as costas do vodunon.

    atín: árvore.

    atínkwín: sementes escuras utilizadas nos colares dos voduns.

    atinmévodun (atinmɛ́vodún): voduns das árvores, normalmente associados aos atchinás.

    ató: plataforma ou estrado elevado de onde o rei do Daomé distribuía presentes ao povo durante as festas dos Costumes.

    avò (avɔ̀): grandes panos rituais (ver wlŏ ganlìn e nyì avɔ̀ kɔ̀).

    avlayá (var. vlayá): saia curta utilizada por voduns como Sakpata ou Hevioso.

    ayìɖóhwɛɖó: arco-íris. Associado ao vodum Dan.

    ayinon: donos da terra.

    b

    bokono (bokɔ́nɔ̀): adivinho do sistema do Fa, médico ou especialista no preparo de remédios consagrados.

    d

    dĕzàn: literalmente “ramo de palmeira”, pode designar chapéus ou barretes confeccionados com fios de palha trançada.

    e

    egunguns: ancestrais iorubás.

    g

    gagamiglèlè: ver aglèlé.

    gbejè: chapéu de feltro utilizado pelos voduns.

    gŭbasá: espada.

    h

    hotin: piloti.

    hui (hwĭ): adaga.

    hundja: trono real esculpido em madeira.

    hùntín (hŭn atín): sumaúma.

    hunvé (hunvɛ): voduns vermelhos, amiúde associados aos atinmévodun.

    k

    kanhodenu (kanxweɖenu, var. afafa): colar de contas coloridas enfiadas em arame com forma circular. Caraterístico dos voduns Nesuhue.

    kataklɛ̀: tipo de tamborete com três pés feito numa única peça de madeira.

    kɛsɛ́: pena de papagaio vermelha.

    kpezìn: tambor feito de uma jarra de cerâmica revestida de palha ou vime, usado em cerimônias fúnebres e em outras celebrações.

    kpogɛ̀: grande bastão distintivo dos grandes vodunons ou chefes religiosos.

    kwɛ́ (var. àkwɛ́): dinheiro ou búzios.

    l

    laptots: marinheiros africanos.

    lenhun (lɛ̀nhun): um tipo de tambor.

    m

    mahisi: vodúnsi dos Nesuhue de alto escalão.

    n

    Nesuhue (Nɛ̀súxwé): culto aos ancestrais reais do Daomé. Categoria de voduns que reúne os tovodum e os tohosu.

    nesuhuesi: vodúnsi dos Nesuhue.

    nyì avɔ̀ kɔ̀: pano ritual que se usava jogado sobre o pescoço.

    o

    oba: rei em iorubá.

    r

    récade: cetro dos reis.

    s

    sɔ́kplá: colares que alternam búzios brancos e sementes escuras, associados ao vodum Sakpata.

    sɔ́: cauda de cavalo.

    simbodji (síngbójí): literalmente “grande casa acima” ou casa de andares. Designa a praça diante do palácio principal de Abomé.

    : trovão.

    sosyɔ́: emblema do vodum Hevioso ou machado do trovão.

    t

    takàn: faixa de pano ou fita que as vodúnsis amarram na cabeça. As vodúnsis de Hevioso, Dan, Sakpata e outros voduns públicos usam o takàn com uma pena de papagaio.

    tam-tam: batuque ou cerimônia com música de percussão e dança.

    tɔ̀: águas, curso de água, rio.

    tohosu: de tɔ̀ e ahosu, literalmente “rei das águas”. Depois de as crianças serem ritualisticamente afogadas, seus espíritos são instalados em vasos, postos sobre altares especiais.

    tohuiyo (tɔ́xwyɔ́): o ancestral primeiro de uma coletividade familiar.

    tovodum: categoria de voduns Nesuhue que corresponde a espíritos dos reis, príncipes e princesas e outros dignitários da corte daomeana.

    v

    vlayá (var. avlayá): saia curta utilizada por voduns como Sakpata ou Hevioso.

    vodum (vodún): entidade espiritual, deus, força invisível, mistério.

    vodunon (vodúnnɔ́): literalmente “proprietário” ou “zelador” do vodum; sumo sacerdote do templo.  

    vodúnsi: literalmente “esposa do vodum”, designa a pessoa, homem ou mulher, iniciada para incorporar, através de transe mediúnico, a divindade.

    w

    wlŏ ganlìn: pano ritual que se usava parcialmente enrolado e amarrado à cintura.

    x

    xaxará: emblema ritual do vodum Sakpata.

    xɔ: casa ou quarto.

    : mar.

    z

    zɛnlì: cerimônias fúnebres. Pode designar também o instrumento de percussão e a música cantada nos rituais funerários.